Artikel 65 van de Grondwet is duidelijk: elk jaar, op de derde dinsdag van september, leest de Koning in een Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal (Eerste en Tweede Kamer) de Troonrede voor om het nieuwe beleid van de regering toe te lichten. Naast het politieke en economische belang voor regering en parlement heeft deze dag, Prinsjesdag genoemd, een sterke ceremoniële waarde: het vorstenpaar rijdt door Den Haag in een oogverblindende koets, begroet door het extatische gejoel van duizenden mensen en minstens evenveel vlaggetjes.
In 2017 is Prinsjesdag nog ceremoniëler dan anders, aangezien het huidige kabinet demissionair is: de coalitie VVD-PvdA heeft haar ontslag al ingediend en mag geen ingrijpende wetsvoorstellen voorleggen – die verantwoordelijkheid is voor het toekomstige kabinet.
In 2012 gebeurde Prinsjesdag in dezelfde omstandigheden. Regering of niet, de Glazen Koets zal vandaag rijden door de straten van Den Haag. Wat staat er eigenlijk allemaal op de agenda? Wie doet wat waar en wanneer? U leest het allemaal hieronder.
Planning
Ochtend
Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) ondertekent de Rijksbegroting en de Miljoenennota.
De Rijksbegroting bundelt de begrotingen van alle ministeries: wetsvoorstellen die de Eerste en Tweede Kamer moeten beoordelen en goedkeuren.
De Miljoenennota (die, net als in vorige jaren, enkele dagen op voorhand werd gelekt) voorziet een toelichting van de Rijksbegroting. Het document specifieert de voornaamste plannen van de regering, evenals de verwachte inkomsten en de geplande uitgaven. Ook geeft het een beeld van de nationale en internationale economische situatie, en verduidelijkt het de huidige financiële toestand in Nederland. De eerste Miljoenennota werd voorgesteld op 18 september 1906.
Zodra de documenten klaar zijn, wacht hen een oranje strik en een plaats in het beroemde “Derde dinsdag van september”-koffertje, dat al sinds 1947 in gebruik is.
Ondertussen krijgt de Ridderzaal nog een laatste schrob- en poetsbeurt. Ook geeft men enkele final touches aan de vele bonte bloemendecoraties.
12u45
Alle genodigden zijn aanwezig in de Ridderzaal, waar ze een strak georganiseerde indeling moeten volgen. De Koning en de Koningin worden geflankeerd door hun hofhouding. Aan hun rechterkant zitten overige leden van het Koninklijk Huis, leden van de Staten-Generaal, diplomaten en andere autoriteiten. Aan hun linkerkant bevinden zich de stoeltjes voor de ministers, staatssecretarissen, de Raad van State, de Nationale Ombudsman, de Algemene Rekenkamer, en genodigden van de leden van de Staten-Generaal. Tegenover het vorstenpaar zit de voorzitter van de Verenigde Vergadering, samen met nog enkele leden van de Staten-Generaal.
Geïnteresseerden die niet tot die exclusieve kringen behoren kunnen toch nog de Troonrede bijwonen. Daarvoor moeten ze eerst een schriftelijk verzoek indienen bij de griffier van de Eerste Kamer. De wachtlijst is behoorlijk indrukwekkend: als u nu een aanvraag doet, kunt u zich met een beetje geluk over een paar jaar neervleien op een stoeltje in de Ridderzaal.
Voor fashion addicts en andere nieuwsgierigen is het uitkijken naar de hoeden van de aanwezige dames. In 2016 konden ogen en camera’s zich vergapen aan onder meer de vlinderhoed van Minister Edith Schippers (VWS), de babyblauwe bloem met tulleblaadjes op het hoofd van Els Plasterk-Beumer, vrouw van Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA), en de donkerblauwe “Man Man Man”-hoed van dierenactiviste en politica Marianne Thieme (Partij voor de Dieren).
13u
Bij Paleis Noordeinde vertrekt de Koninklijke stoet op een tocht doorheen Den Haag richting het Binnenhof. Sommige koningsgezinden, al dan niet in oranje outfit en met een Nederlandse vlag in de hand, hebben al sinds zonsopgang een goede plek veroverd langs het parcours, dat onder meer de Heulstraat, de Lange Voorhout en de Korte Vijverberg aandoet.
Uiteindelijk kan een zee van oranje supporters de majestueuze optocht bewonderen: onder meer een muziekkorps, de politie te paard en allerlei divisies van het leger paraderen door de stad. Maar het hoogtepunt volgt op het einde, wanneer de Glazen Koets met Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima de straatstenen oprijdt. Het vorstenpaar wordt begeleid door acht koetsiers, acht lakeien, een postiljon en het hoefgetrappel van acht paarden, geleverd door het Koninklijk Staldepartement.
Normaal gezien rijden de Koning en de Koningin in de Gouden Koets op Prinsjesdag, maar aangezien deze momenteel in onderhoud is, mag de Glazen Koets die rol tijdelijk overnemen.
13u
De Voorzitter van de Eerste Kamer verklaart de Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal voor geopend.
13u-13u15
Gedurende de stoet vuren de zogenaamde Gele Rijders (een batterij van de 11e Afdeling Rijdende Artillerie) elke minuut een saluutschot af op het naburige Malieveld.
13u15
Om 13u15 komt de Koninklijke stoet aan op het Binnenhof, waar de muziekkapel het Wilhelmus speelt. In de Ridderzaal kondigt de voorzitter van de Verenigde Vergadering van Eerste en Tweede Kamer vervolgens de komst van de Koning aan, waarna alle genodigden opstaan. Koning Willem-Alexander neemt plaats op de troon en leest de Troonrede voor, waarmee hij het nieuwe werkjaar voor de Eerste en Tweede Kamer opent. Door de huidige kabinetsvorming zal de Troonrede dit jaar wellicht afwijken van de vorige edities.
De laatste woorden van de Troonrede betekenen het einde van de vergadering, waarop de voorzitter “Leve de Koning!” roept. De gasten en genodigden antwoorden met “Hoera! Hoera! Hoera!”
Als de Koning(in) om de één of andere reden Prinsjesdag niet kan bijwonen, leest de minister van Binnenlandse Zaken meestal de Troonrede voor.
13u50
De leden van het Koninklijk Huis begeven zich naar de Koninginnekamer, een zijkamer van de Ridderzaal, om daarna met de stoet terug te keren naar Paleis Noordeinde voor de balkonscène.
15u
Minister Dijsselbloem presenteert het koffertje met de Miljoenennota en de Rijksbegroting in de Tweede Kamer. Vanaf 15u15 zijn de Miljoenennota, de Rijksbegroting en alle bijhorende stukken te raadplegen op de website van de Rijksoverheid.